Alergie pokarmowe u niemowląt. Jak bezpiecznie wprowadzać nowe produkty ?
Rozszerzanie diety niemowlęcia to czas pełen nowych smaków i doświadczeń, ale także obaw, w tym dotyczących ryzyka alergii pokarmowych. Rodzice często zastanawiają się, które produkty mogą powodować reakcje alergiczne i jak wprowadzać je w sposób bezpieczny. W tym artykule omówię, jak wprowadzać potencjalne alergeny, zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiŻD), aby zminimalizować ryzyko reakcji alergicznych.
Co znajdziesz w artykule
Które produkty mogą powodować alergię ?
Układ odpornościowy niemowlęcia dopiero się rozwija, co zwiększa wrażliwość na pewne składniki pokarmowe. Do najczęstszych alergenów zaliczamy:
- Mleko krowie,
- jaja kurze,
- orzechy,
- zboża zawierające gluten (pszenica, żyto, orkisz, jęczmień),
- sezam,
- soję,
- owoce morza i ryby.
Produkty te zawierają białka, które organizm dziecka może rozpoznać jako zagrożenie, co wywołuje reakcję alergiczną. Warto jednak pamiętać, że każdy pokarm, nawet tak neutralny jak jabłko czy marchewka, może u niektórych dzieci powodować reakcje alergiczne.
Bezpieczne wprowadzanie nowych produktów
Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych, warto przestrzegać kilku kluczowych zasad podczas wprowadzania alergenów do diety niemowlęcia:
- Nie zaczynaj od alergenów.
Wprowadzenie alergenów powinno poprzedzać podanie mniej problematycznych produktów. - Wprowadzaj składniki pojedynczo.
Każdy nowy alergen warto wprowadzać osobno, by w razie reakcji alergicznej łatwo było ustalić, który składnik ją wywołał. - Podawaj produkt w bezpiecznej formie.
Dostosowanie formy podania alergenów zmniejsza ryzyko zakrztuszenia lub zakażenia. Jajka najlepiej ugotować na twardo, orzechy podać w postaci gładkiego masła orzechowego, a ryby sprawdzić pod kątem ości. Produkty mleczne są lepiej tolerowane w postaci fermentowanej (jogurt, kefir). - Podawaj regularnie dobrze przyjęte produkty!
Produkty akceptowane przez organizm dziecka warto podawać regularnie, co wspiera rozwój tolerancji na dany alergen.
Jak podać pierwszy raz jajko niemowlakowi
Podając pierwszy raz gotuj je 10-15 minut. Taka obróbka termiczna pozwala na zmniejszenie ryzyka alergii. Możesz ugotować na parze jako jajecznice lub ugotować na twardo i zrobić z niego pastę. Ciekawym rozwiązaniem jest też dodanie płynnego żółtka do zupy i gotowanie jej przez 10-15 minut (np do zupy krem). Aktualne zalecenia nie skupiają się na tym czy podać najpierw żółtko czy białko. Możesz podać od razu całe jajko.
Objawy alergii – na co zwrócić uwagę?
Rozszerzając dietę, rodzice powinni obserwować, jak niemowlę reaguje na każdy nowy produkt. Objawy alergii mogą być różnorodne i obejmować dolegliwości:
- Skórne: wysypkę, zaczerwienienie lub obrzęk wokół ust.
- Żołądkowe: biegunkę, wymioty czy bóle brzucha.
- Oddechowe: kaszel, świszczący oddech lub trudności w oddychaniu.
Jeśli wystąpią objawy anafilaksji, takie jak obrzęk języka, trudności z oddychaniem lub nagły spadek ciśnienia, należy natychmiast zgłosić się po pomoc medyczną.
Jak potwierdzić alergię pokarmową u niemowlaka ?
Podstawowym sposobem diagnozowania niemowląt po wystąpieniu objawów jest próba prowokacyjna na dany składnik po ok 2 tygodniach od podania. Taką próbę można wykonać pod okiem lekarza.
Dieta eliminacyjna w alergiach pokarmowych
Podstawowym sposobem diagnozowania i leczenia alergii pokarmowych u niemowląt jest dieta eliminacyjna. Polega ona na czasowym wykluczeniu produktów podejrzanych o wywoływanie reakcji alergicznych. Należy pamiętać, że dietę eliminacyjną można stosować wyłącznie pod nadzorem lekarza specjalisty – samodzielne eliminowanie produktów może prowadzić do niedoborów kluczowych składników odżywczych. Ważne jest, aby wyeliminowane produkty zastąpić innymi, które dostarczą zbliżonych wartości odżywczych i wspomogą prawidłowy rozwój dziecka.
Choć dieta eliminacyjna może być stosowana przez kilka miesięcy do kilku lat, większość dzieci z alergią pokarmową z czasem nabywa tolerancję na uczulające składniki. Już po 6-9 miesiącach leczenia można rozważyć ponowne wprowadzenie eliminowanego produktu, aby sprawdzić, czy dziecko zaczyna go tolerować. W przypadku najczęściej występujących alergii dziecięcych, jak alergia na białka mleka krowiego, tolerancja rozwija się zwykle w ciągu 1-3 lat.
Różnice między alergią a nietolerancją
Rozróżnienie między alergią a nietolerancją pokarmową jest istotne, ponieważ obie mogą wpływać na zdrowie dziecka, ale wymagają innych strategii.
Alergia to reakcja układu odpornościowego na alergen – nawet śladowe ilości mogą wywołać silne objawy, jak obrzęk gardła i trudności z oddychaniem, co wymaga całkowitego unikania danego składnika.
Nietolerancja pokarmowa jest związana z problemami w trawieniu, przez co występują łagodniejsze objawy, jak wzdęcia, bóle brzucha czy biegunka, zwykle po spożyciu większej ilości produktu. W tym przypadku wystarczy zazwyczaj ograniczenie spożycia składnika, aby uniknąć dolegliwości.
Indywidualne podejście do diety
Rozszerzanie diety niemowlęcia wymaga uwagi i cierpliwości. Każde dziecko jest inne, a wprowadzanie alergenów warto przeprowadzać stopniowo, obserwując jego reakcje. W razie wątpliwości konsultacja z pediatrą lub dietetykiem zapewni bezpieczeństwo i wsparcie w kształtowaniu zdrowych nawyków żywieniowych.
Najnowsze zalecenia odnośnie rozszerzania diety znajdziesz tutaj.
Bibliografia
- Dembiński Ł, Horvath A. et al. Często zadawane pytania dotyczące żywienia niemowląt, Standardy Medyczne/Pediatria 2024. T. 21. 545-555.
- Jak zapobiegać alergii na pokarmy, P. Dziechciarz, D. Gieruszczak-Białek, A. Horvath-Stolarczyk, H. Szajewska, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/zywienie/52607,jak-zapobiegac-alergii-na-pokarmy
- Szajewska H, Socha P. et al. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria 2021. T.18. 805-822.
